سرطان دهانه رحم، پس از سرطان سینه، دومین سرطان شایع در بین زنان است که متاسفانه در صورت تشخیص دیرهنگام می تواند منجر به مرگ بیمار شود. این سرطان یکی از انواع سرطان های دستگاه تناسلی بانوان بوده و با سرطان رحم و سرطان تخمدان متفاوت است.
اما سوال اینجاست که آیا سرطان دهانه رحم کشنده است؟ آیا این سرطان قابل درمان است؟ تا انتهای این مقاله همراه ما باشید و با علل، علائم، راه های تشخیص و درمان سرطان دهانه رحم آشنا شوید.
سرطان دهانه رحم چیست؟
سرطان دهانه رحم (cervical cancer) یا سرطان سرویکس، سرطانی است که در اثر رشد سلول‌های غیرطبیعی در دهانه رحم (cervix) به صورت غیر عادی به وجود می آید. دهانه رحم یا گردن رحم (سرویکس) لوله استوانه ای باریکی است که در پایین ترین ناحیه رحم زنان واقع شده و تا فضای داخلی واژن امتداد دارد. این مجرا در حالت عادی تقریبا بسته است و فقط ترشحات و خون قاعدگی قادر به عبور از آن خواهد بود. همچنین، اسپرم از طریق این مجرا وارد رحم می شود.
سلول های این عضو از بدن نیز همانند سایر اعضای بدن در صورت نیاز تقسیم می شوند. چنانچه تقسیم های سلولی غیرطبیعی در این ناحیه رخ دهد، بافت های توده ای ایجاد شده که به آن ها تومور می گویند. سلول های سرطانی می توانند از طریق جریان خون و سیستم لنفاوی به سایر اعضای بدن مانند مثانه، روده و قسمت های مجاور دستگاه تناسلی زنان گسترش پیدا کنند.
علت سرطان دهانه رحم
اگرچه علت اغلب سرطان ها مشخص نیست، اما اصلی ترین علل ایجاد سرطان سرویکس، ابتلا به ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) است. لازم به ذکر است که ویروس HPV انواع مختلفی دارد که سبب بروز بیماری زگیل تناسلی می شود، اما همه این ویروس ها باعث سرطان گردن رحم نمی شوند.
۹۵ درصد از موارد ابتلا به این ویروس در اثر رابطه جنسی بوده که از فرد آلوده به فرد دیگر منتقل شده است. اگرچه بیش از ۹۰ درصد دلایل ابتلا به سرطان گردن رحم ویروس پاپیلوم انسانی است، اما برخی دلایل دیگر نیز می تواند در ایجاد این بیماری تاثیرگذار باشد. به طور کلی افراد مستعد ابتلا به سرطان گردن رحم عبارتند از:
- داشتن رابطه جنسی در سنین پایین
- بارداری و زایمان های متعدد
- افراد مبتلا به ویروس HPV و بیماری زگیل تناسلی
- افراد مبتلا به ویروس HIV (ایدز)
- داشتن روابط جنسی با افراد پر خطر (مانند افراد معتاد، مبتلا به ایدز، تعدد شرکای جنسی و …)
- داشتن شریک های جنسی متعدد
- ضعف در سیستم ایمنی بدن
- مصرف بی رویه و طولانی مدت (۵ سال یا بیشتر) قرص های ضدبارداری خوراکی
- زنان بدون تجربه بارداری و تولد فرزند
- افراد مبتلا به کمبود ویتامینA ، ویتامین C و اسید فولیک
- استعمال مداوم دخانیات
علائم سرطان دهانه رحم
متاسفانه این سرطان، به ویژه در مراحل اولیه بیماری اغلب بدون نشانه است، اما تغییرات غیر طبیعی در سلول های دهانه رحم در موارد بسیار نادر با علائمی ظاهر می شود. لازم به ذکر است که اغلب نشانه های غیر طبیعی در قاعدگی زنان یا تجربه درد به هنگام مقاربت از علائم اختلالات هورمونی یا ابتلا به عفونت است.
اما این نشانه ها ممکن است علامت بیماری جدی تری از جمله سرطان سرویکس باشد. به طور کلی مهمترین علائم سرطان دهانه رحم عبارتند از:
- خونریزی از واژن (خارج از دوره قاعدگی)
- ترشحات مکرر و غیرمعمولی از واژن
- ترشحات واژن با بوی قوی
- احساس درد یا خونریزی در هنگام رابطه جنسی
- احساس فشار و درد شدید در لگن (در زمان غیر از قاعدگی)
- تغییر ناگهانی در چرخه قاعدگی
- خونریزی واژینال بعد از یائسگی
- احساس درد و ناراحتی به هنگام ادرار
- بی اختیاری در ادرار
بیشتر بخوانید: تست پاپ اسمیر
سرطان دهانه رحم چگونه تشخیص داده می شود؟
این سرطان اغلب به آهستگی پیشرفت کرده و در مراحل اولیه هیچ علامت ظاهری برای تشخیص ندارد. با این حال سرطان سرویکس به راحتی با انجام معاینات و غربالگری هایی دوره ای قابل تشخیص و کنترل است. مهمترین روش ها تشخیص این سرطان به شرح زیر است.
۱- تست پاپ اسمیر
تست پاپ اسمیر یک آزمایش تشخیصی برای شناسایی ضایعات پیش سرطانی، سرطانی و وجود سلول های غیرطبیعی در دهانه رحم و رحم است. همان طور که اشاره شد، علت بیش از ۹۰ درصد سرطان های گردن رحم ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است.
تست پاپ اسمیر همراه با آزمایش HPV روش مناسبی برای تشخیص این ویروس به شمار می رود که می تواند به درمان زود هنگام این بیماری و پیشگیری از پیشرفت سلول های سرطانی کمک کند. به همین علت در بانوان مستعد ابتلا به سرطان سرویکس و بیماری HPV انجام تست پاپ اسمیر سالانه یک تا دو بار با نظر متخصص زنان ضرورت دارد.
همچنین انجام این آزمایش به تمام زنان پس از شروع رابطه جنسی توصیه می شود و در صورت نبود مشکل جدی، تکرار این تست هر سه سال یک بار توصیه می شود.
۲- کولپوسکوپی
کولپوسکوپی روش تشخیصی برای بیماری های زنان از جمله زگیل تناسلی و بررسی دقیق دهانه رحم (سرویکس) و دستگاه تناسلی زنان است. این روش اغلب برای برای تایید تشخیص سرطان دهانه رحم، وجود سلول های سرطانی در خارج از پوشش دهانه رحم انجام می شود.
لازم به ذکر است که در مواردی که پزشک در طول کولپوسکوپی، بافت یا مورد غیر طبیعی مشاهده کند، بیوپسی (نمونه برداری) نیز صورت می گیرد.
۳- کورتاژ تشخیصی دهانه رحم
خراش داخل دهانه رحم یا کورتاژ تشخیصی دهانه رحم، یکی از روش های تشخیص سرطان سرویکس است که با خراش دادن و برداشتن سلول های داخلی دهانه رحم انجام می شود.
۴- بیوپسی مخروطی
مخروط برداری یا بیوپسی مخروطی نوعی نمونه برداری از دهانه رحم است که برای تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم یا برای بررسی تغییرات غیر طبیعی سلول های گردن رحم انجام می شود.
راه های درمان سرطان سرویکس (دهانه رحم)
روش های درمان این سرطان باتوجه به نوع سرطان (سرطان سلول سنگفرشی یا سرطان آدنوکارسینوم)، مراحل سرطان، سن و قصد بارداری بیمار متفاوت است. به طور کلی این سرطان در مراحل اولیه قابل درمان بوده و حتی امکان بارداری بیمار نیز وجود دارد.
اما درمان سرطان دهانه رحم در مراحل پیشرفته تر که نیاز به برداشتن سلول های سرطانی و رحم دارد، منجر به ناباروری زنان می شود. مهمترین روش های درمانی سرطان سرویکس (دهانه رحم) عبارتند از:
- جراحی هیسترکتومی (برداشتن رحم)
- برداشتن غدد لنفاوی در ناحیه لگن
- برداشتن تخمدان و لوله های فالوپ
- پرتو درمانی
- شیمی درمانی
توصیه پایانی
در پایان باید به این نکته اشاره کرد که بهترین درمان سرطان دهانه رحم، پیشگیری از این بیماری است. به همین منظور معاینات منظم و انجام آزمایشات غربالگری مانند پاپ اسمیر می تواند تا حد زیادی از بروز این بیماری جلوگیری کند. همچنین، زدن واکسن HPV قبل از بیست سالگی و داشتن رابطه جنسی امن و سالم می تواند به پیشگیری از این بیماری کمک کند.
اگرچه این سرطان در مراحل اولیه بدون علائم است، اما باید به تغییرات در چرخه قاعدگی یا احساس ناراحتی به هنگام نزدیکی توجه ویژه ای شود. تشخیص به موقع سلول های پیش سرطانی و سرطانی می تواند به درمان کامل و حتی بارداری زنان کمک کند.
در صورتی که در زمینه انواع سرطان های سیستم تناسلی زنان سوالی دارید، می توانید در انتهای همین مقاله، بخش نظرات آن را با دکتر شراره صدری نائینی متخصص زنان و زایمان مطرح کنید.